Krijgen sociale ondernemingen straks een aparte rechtsvorm?

Het kabinet onderzoekt of een nieuwe rechtsvorm voor ondernemingen met sociale of maatschappelijke doelen wenselijk is.

Begin 2019 publiceerde de Universiteit Utrecht haar onderzoek naar een nieuwe rechtsvorm voor ondernemingen met sociale of maatschappelijke doelen. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, dat de universiteit vroeg een ‘verkennend onderzoek’ te verrichten naar ‘juridische vormen voor sociaal ondernemers’. Het onderzoek concludeerde dat de invoering van een maatschappelijke BV, ook wel ‘BV-m’ genoemd, wenselijk is om de positie van sociaal ondernemers te versterken.

In navolging van het onderzoek getiteld ‘Versnelling en verbreding van sociaal ondernemerschap. Een onderzoek naar de wenselijkheid van nieuwe juridische kaders’, start staatssecretaris Keijzer van Economische Zaken en Klimaat met een onderzoek naar de wenselijkheid van de introductie van deze nieuwe rechtsvorm.

Een BV-m kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de maatschappelijke doelstelling van de onderneming bij wisseling van bestuurders en aandeelhouders behouden blijft. Daarnaast zou een BV-m ieder jaar verslag moeten doen van de impact-doelen om haar effectiviteit in kaart te brengen. De komst van de BV-m kan nog wel even duren, schrijft het kabinet, want “het invoeren van een nieuwe (variant van een) rechtsvorm is een juridisch ingrijpende maatregel”.

Kabinet erkent belangrijke rol sociaal ondernemers

Sociale ondernemingen zijn van belang voor de maatschappij, omdat zij een rol spelen bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Ook onze community kent een aantal mooie sociaal ondernemers als Rebelz, Studio JUX, Seepje, Klup, CRDL en More2Win die op het gebied van o.a. arbeidsparticipatie, integratie en zorg mooie resultaten boeken.

Het kabinet ziet het belang en de mogelijkheden van sociale ondernemingen en wil sociaal ondernemerschap verder stimuleren, onder meer door passende regels op te stellen. Hiervoor werken staatssecretaris Keijzer, minister Dekker voor Rechtsbescherming, minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid samen aan nieuwe initiatieven.

Staatssecretaris Mona Keijzer (EZK): “Ondernemers, maatschappelijke organisaties, onderzoekers en de politiek vinden allemaal een verdere verkenning van de behoeften van sociale ondernemers en de mogelijkheden voor betere (h)erkenning van deze bedrijven noodzakelijk. Daarom gaat het kabinet actief aan de slag met dit vraagstuk, omdat dit van belang is voor zowel onze maatschappij als onze economie.” Op 9 september 2019 gaat de Tweede Kamer hierover verder in gesprek.

Enthousiasme over de BV-m

Ook Social Enterprise NL, een van de voorvechters van de BV-m, is blij met deze stap van het kabinet. In hun visiedocument over de BV-m geven ze aan: “Sociale ondernemingen hebben een maatschappelijke missie, de groei van deze sector is dan ook een publiek belang. Het is tijd dat de Nederlandse overheid – in late navolging van andere landen – stappen zet om deze medestanders en hun stakeholders te faciliteren en van legitimiteit te voorzien.”

Ze benadrukken in het document ook het belang van een aparte juridische entiteit voor sociaal ondernemers: “De meeste social enterprises kiezen voor de BV, maar die reflecteert hun maatschappelijke gedrevenheid niet en geeft de stakeholders geen zekerheid dat de onderneming maatschappelijk is en blijft. Een andere groep ondernemers – met name in het semipublieke domein – voelt zich gedwongen om te kiezen voor een stichting. Maar deze kent geen eigenaarschap van de ondernemer en krijgt dus moeilijk toegang tot risicodragend kapitaal.”

Aparte rechtsvorm al wel in andere landen

In veel andere landen van de Europese Unie bestaat al wel een aparte rechtsvorm voor sociale organisaties. Zo is in het Verenigd Koninkrijk in 2004 al een nieuwe rechtsvorm geintroduceerd voor sociaal ondernemers:de Community Interest Company (CIC)
In Denemarken kunnen sociale ondernemers zich aanmelden voor een publiek gecontroleerd keurmerk. België kent al sinds 1996 het vennootschap met sociaal oogmerk (vso): een (publiek geregistreerd) label voor bestaande vennootschapsvormen.

Artikel: rechtsvorm voor sociale ondernemingen